Laatst bijgewerkt: 11-08-2021

Een evenwichtige voeding is de alfa en omega van een goede gezondheid. Voedsel speelt hierin een centrale rol, omdat het een direct effect heeft op ons lichaam. Probiotische karnemelk is geen uitzondering. Maar hoe gezond is karnemelk voor het menselijk lichaam?

In dit artikel willen we de gezondheidseffecten van karnemelk toelichten. Omdat dit voedsel een positief effect op je lichaam kan hebben met betrekking tot sommige organische processen. En een betere lichamelijke gezondheid kan je levenskwaliteit aanzienlijk verbeteren.




De belangrijkste feiten in het kort

  • Karnemelk is een calorie-arm melkproduct met een maximaal vetgehalte van 1%. Het ontstaat bij de bereiding van boter uit room als overgebleven melkvloeistof.
  • De melkzuurbacteriën in karnemelk bevorderen de darmflora. Een gezonde darmflora heeft op zijn beurt een positief effect op het menselijk immuunsysteem. Regelmatige consumptie van karnemelk kan daarom de darmflora en het immuunsysteem versterken.
  • Studies tonen aan dat karnemelk positieve effecten heeft op de gezondheid. Dagelijkse consumptie kan het cholesterolgehalte en de bloeddruk verlagen. Sommige studies werden echter uitgevoerd met kleine of beperkte groepen proefpersonen en moeten dus met extra voorzichtigheid beoordeeld worden.

Karnemelk voor de gezondheid: wat je moet weten

Tegenwoordig wordt karnemelk vaak in verband gebracht met positieve effecten op de gezondheid. Het is echter belangrijk op te merken dat de effecten van persoon tot persoon kunnen verschillen.

In dit artikel leggen we uit welke effecten karnemelk op het menselijk lichaam kan hebben en wat je verder in gedachten moet houden over de consumptie ervan.

Wat is karnemelk en hoe wordt het gemaakt?

Karnemelk is de naam voor een melkproduct en wordt soms ook omschreven als een soort melk. Het ontstaat als afvalproduct bij de vervaardiging van boter uit room. Als het zure room is, bevat het overblijvende melkvocht al de nodige melkzuurbacteriën en vormt het de bekende zure karnemelk.

Buttermilch gesund

Het zuivelproduct karnemelk is een afvalproduct van de productie van boter uit room. Het bevat nog steeds veel belangrijke voedingsstoffen en mineralen en wordt gekenmerkt door een laag vetgehalte. Het is iets dikker dan melk. (Image source: The Humble Co./ Unsplash)

Als zoete room gebruikt wordt, worden melkzuurbacteriën aan het overgebleven melkvocht toegevoegd. Ook dan is het resulterende product karnemelk, dat licht zurig smaakt. Afvalproduct moet hier niet verkeerd begrepen worden.

Hoewel karnemelk beschreven kan worden als een afvalproduct, bevat het toch veel voedingsstoffen. Als je karnemelk koopt, is het belangrijk na te gaan of er andere additieven aan toegevoegd zijn. Dit is wat uiteindelijk bepaalt of karnemelk als “gezond” kan worden aangemerkt – of niet.

Welke karnemelk is gezond?

Er is een kwalitatief onderscheid tussen “zuivere karnemelk” en “karnemelk”. Het verschil is dat aan zuivere karnemelk geen andere toevoegingen mogen worden gedaan dan melkzuurbacteriën. Karnemelk daarentegen kan tot 15% toegevoegde magere melk of mager melkpoeder bevatten en tot 10% toegevoegd water.

Kwalitatief is “zuivere karnemelk” van betere kwaliteit dan “karnemelk”.

Karnemelk heeft een licht zure smaak. Als je nog nooit karnemelk geprobeerd hebt en bij de eerste keer proeven verbaasd bent over de smaak, wordt die veroorzaakt door de melkzuurbacteriën. Je kunt je de smaak voorstellen als natuurlijke yoghurt met een consistentie als wat dikkere melk.

Afhankelijk van of deze beschrijving je aanspreekt, kun je de volgende keer dat je boodschappen gaat doen misschien een kopje karnemelk in je boodschappenkarretje doen. Als je karnemelk koopt, moet je nagaan of op de verpakking staat “karnemelk” of “karnemelkdrank”. Het laatste is een gemengd product. Dit betekent dat de karnemelk gemengd is met andere ingrediënten zoals suiker, bijvoorbeeld, om verschillende smaken mogelijk te maken.

Het loont daarom de moeite om vóór aankoop het etiket en de ingrediëntenlijst te bekijken. Als er te veel suiker aan de karnemelk is toegevoegd, zal het positieve effect op de gezondheid beperkt zijn.

Als je de voedingsstoffen van karnemelk bekijkt, wordt al snel duidelijk wat het zo bijzonder maakt. Het heeft een laag vetgehalte van niet meer dan 1% en bevat tegelijk bijna alle voedingsstoffen van melk. Daarom kan karnemelk op het eerste gezicht al omschreven worden als een vetarm en gezond voedingsmiddel. Er zijn echter nog veel meer positieve effecten van karnemelk op het menselijk lichaam.

Is karnemelk gezond voor de darmflora?

Karnemelk is een van de melkproducten die een bijzonder groot aantal melkzuurbacteriën bevat. Deze versterken vooral de darmflora en bevorderen een normale spijsvertering. Verder heeft karnemelk een kalmerend effect op de maag en de darmen. Regelmatige consumptie kan constipatie en winderigheid tegengaan. (1)

Buttermilch gesund

Een evenwichtige darmflora is onmisbaar voor iemands kwaliteit van leven. Karnemelk kan helpen de darmflora gezond te houden. De melkzuurbacteriën die het bevat reguleren de darmen en kunnen de spijsvertering verbeteren. (Image source: Giang Nguyen/ Unsplash)

Verder helpt karnemelk bij de opname van curcuminoïden. Dit zijn moleculen van de specerij kurkuma en zitten in hun moleculaire structuur ook in karnemelk. Curcumine kan in de maag echter moeilijk te verteren zijn. Bepaalde moleculen in karnemelk zorgen ervoor dat curcumine gemakkelijk door het lichaam kan worden opgenomen. Daarom is het aan te bevelen bij de inname van kurkuma altijd karnemelk als ondersteuning te drinken, om de vertering van curcumine te vergemakkelijken. (2)

Ondersteunt karnemelk een gezonde bloeddruk?

Van karnemelk wordt vaak gezegd dat het bloeddrukverlagend werkt. Deze bewering kon bevestigd worden door de klinische studie van V. Conway en anderen. Daartoe consumeerden enkele tientallen proefpersonen bewust dagelijks minstens 45 g karnemelk gedurende een korte periode. Om dit te controleren kreeg een controlegroep dagelijks een placebo toegediend in de overtuiging dat het karnemelk was.

Na 4 weken en regelmatige bloeddrukcontroles bleek dat karnemelk de systolische en arteriële bloeddruk aantoonbaar verlaagde.

Dit effect werd echter alleen bestudeerd bij mensen met een normale bloeddruk. Of hetzelfde effect optreedt bij mensen met een hoge bloeddruk, of dat een lage bloeddruk de bloeddruk nog verder verlaagt, is nog niet onderzocht. (3) Om je bloeddruk op lange termijn en gericht te verlagen, kun je ook het beproefde DASH dieet gebruiken.

Kan karnemelk het cholesterolgehalte tot een gezond peil verlagen?

Een ander positief effect dat van karnemelk wordt gezegd is de verlaging van het cholesterolgehalte. Hierover werd een klinische studie uitgevoerd door P. Couture. Het resultaat van deze studie zou al degenen moeten behagen die vaak met een te hoge cholesterolconcentratie te kampen hebben.

Bij zowel vrouwen als mannen werd aangetoond dat regelmatige consumptie van karnemelk het cholesterolgehalte verlaagt (4).

Dit positieve effect van karnemelk is nu algemeen bekend. Het is echter nog niet onderzocht waarom dit effect optreedt of aan welke menselijke biologische reacties het kan worden toegeschreven. Maar in de komende jaren zullen zeker nog meer studies volgen. En het cholesterolverlagende effect blijft in elk geval bestaan. (5)

Om je cholesterolgehalte nog meer te verlagen, kun je ook je dieet veranderen. Een alkalisch dieet of een dieet rijk aan vezels zijn de beste manieren om dit te doen. Het is vooral belangrijk om veel groenten en fruit te eten, voldoende gezonde vetten op te nemen en steeds te variëren in je recepten. Zo blijft een verandering in dieet ook op lange termijn succesvol.

Is karnemelk gezond om af te vallen?

Door het lage vetgehalte van karnemelk bevat het ook weinig calorieën. Als het zuivere karnemelk is, heeft het slechts 37 kcal per 100 ml met slechts 0,6 g vet. Dat komt omdat het watergehalte van nature 91% is, wat erg hoog is. Karnemelk is daarom geschikt als een natuurlijk, calorie-arm alternatief voor andere gefabriceerde dranken.

Gemiddelde voedingswaarden Zuivere karnemelk per 100 ml
Calorische waarde in kJ 157
Calorische waarde in kcal 37
Vet in g 0.6
waarvan verzadigde vetzuren in g 0,4
Koolhydraten in g 4.0
waarvan suiker in g 4.0
Eiwit in g 3.3
Zout in g 0.12

Karnemelk is ook een goed middel om de stofwisseling te stimuleren. Dit komt omdat aangetoond is dat het membraan van de melkvetmolecule een positief effect heeft op de functie en ontwikkeling van de stofwisseling. (6)

Onderzoek heeft ook aangetoond dat het membraan van de melkvetmolecule het transport van vet in het menselijk lichaam verbetert en versnelt. Karnemelk is daarom een bijzonder effectief voedingsmiddel om af te vallen door een verandering in dieet of een eiwitdieet. (5)

Kan karnemelk het immuunsysteem versterken en zo de gezondheid verbeteren?

Karnemelk wordt vaak in verband gebracht met een sterk immuunsysteem. Wetenschappelijk onderzoek door K. L. Fuller ontdekte dat sommige moleculaire bestanddelen van karnemelk als virusremmers werken en zo het immuunsysteem versterken. Volgens het onderzoek is dit effect te danken aan het membraan van het melkvetmolecuul en zijn bestanddeel. (7)

Buttermilch gesund

Een sterk immuunsysteem is essentieel voor een hoge kwaliteit van leven. Daarom moet je het zo veel mogelijk ondersteunen en proberen het elke dag te versterken. Karnemelk kan je helpen je immuunsysteem weer op gang te brengen. (Beeldbron: Federico Respini/ unsplash)

Verder onderzoek bevestigt dit. De probiotische bacteriën in karnemelk in bijzonder hoge concentraties versterken het maag-darmkanaal – dat wil zeggen de maag en de darmen. Omdat de gezondheid van dit darmkanaal een belangrijk effect heeft op de werking van het immuunsysteem, geldt dat hoe gezonder het maag-darmkanaal is, hoe beter het immuunsysteem meestal is. (8)

Is riboflavine in karnemelk gezond tegen hoofdpijn?

Karnemelk kan scoren met een andere voedingsstof. De wateroplosbare riboflavine (ook gespeld riboflavines) die het bevat, een vitamine B2, kan hoofdpijn voorkomen. Op lange termijn kan regelmatige consumptie van karnemelk ervoor zorgen dat je met minder hoofdpijn te maken krijgt dan voorheen. (9)

Karnemelk kan de concentratie verhogen en hoofdpijn voorkomen.

Er moet echter ook op gewezen worden dat deze studie slechts met 11 proefpersonen uitgevoerd werd. Hoewel dit positieve effect bij de helft van de proefpersonen bewezen werd, vertoonde de consumptie van karnemelk niet zo’n preventief effect bij de andere helft van de proefpersonen. (10)

Ook al werkt karnemelk misschien niet preventief tegen hoofdpijn, het geeft wel een frisheidsboost. Vooral als je even een korte pauze nodig hebt van het dagelijkse leven en een caloriearme energieboost. Want vitamine B2 kan ook prestaties en concentratievermogen stimuleren. (9)

Kan karnemelk gebruikt worden in gezonde recepten?

Het consumeren van karnemelk kan op verschillende niveaus positieve gezondheidseffecten op het menselijk lichaam hebben. Als je in de toekomst meer karnemelk wilt consumeren, maar het niet uitsluitend wilt drinken, hebben we een paar ideeën voor recepten met karnemelk samengesteld. Je kunt je hier laten inspireren.

  • Pannenkoeken: Vooral voor het ontbijt is het een goed idee om de gewone melk te vervangen door karnemelk in pannenkoeken, bijvoorbeeld. Zo kun je ’s morgens punten scoren omdat je het gezonde voedsel al genuttigd hebt.
  • Muffins: Als je graag snackt, maar ook iets goeds voor je lichaam wilt doen, dan zijn muffins met karnemelk precies goed voor je. Het beste is om het melkgedeelte te vervangen door karnemelk. Om de smaak van het deeg te variëren, kun je voor het bakken ook karnemelk aan het muffinbeslag toevoegen.
  • Smoothie: Om er zeker van te zijn dat je genoeg fruit eet en genoeg karnemelk drinkt, kun je het beste van beide combineren. Het enige wat je hoeft te doen is karnemelk te mengen met je favoriete fruit en je hebt een smoothie! Natuurlijk kun je shakes ook mengen met karnemelk of andere ingrediënten om af te vallen.

Het opnemen van karnemelk in je dagelijkse routine hoeft niet altijd moeilijk te zijn. Bedenk gerust waar je karnemelk in je volgende recept kunt gebruiken om je individuele dieet te ondersteunen.

Conclusie

Het consumeren van karnemelk kan je dieet ondersteunen en een positief effect hebben op je gezondheid. De voedingswaarden van karnemelk zijn overtuigend, want met een laag caloriegehalte bevat het nog steeds bijna dezelfde voedingsstoffen als melk. Voor sommige klachten kan karnemelk ook tot gerichte verbetering en verlichting leiden. Als je bijvoorbeeld problemen hebt met je darmflora of een hoog cholesterolgehalte, kan karnemelk je helpen.

Je moet er echter steeds rekening mee houden dat niet alle effecten die voor karnemelk geclaimd worden ook werkelijk op dezelfde manier of in dezelfde mate optreden. Daarom moet je voorzichtig zijn met je verwachtingen van de effecten van karnemelk. Eén ding is echter zeker: karnemelk is calorie-arm en rijk aan voedingsstoffen – en dus gezond.

Beeldbron: Ilona Frey / Unsplash

Referenties (10)

1. Jäger R, Purpura M, Farmer S, Cash HA, Keller D. Probiotic Bacillus coagulans GBI-30, 6086 Improves Protein Absorption and Utilization. Probiotics Antimicrob Proteins. 2018 Dec;10(4):611-615.
Bron

2. S. FuabMary, A. Augustin, Z. Shen, K. Ng, L. Sanguansri, S. Ajlounia. Bioaccessibility of curcuminoids in buttermilk in simulated gastrointestinal digestion models. Food Chemistry. Volume 179, 15 July 2015, Pages 52-59.
Bron

3. Conway V, Couture P, Gauthier SF, Pouliot Y, Lamarche B. Effect of buttermilk consumption on blood pressure in moderately hypercholesterolemic men and women. Nutrition. 2014 Jan;30(1):116-119.
Bron

4. Conway V, Couture P, Richard C, Gauthier SF, Pouliot Y, Lamarche B. Impact of buttermilk consumption on plasma lipids and surrogate markers of cholesterol homeostasis in men and women. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2013 Dec;23(12):1255-62.
Bron

5. V. Conway, S.F. Gauthier, Y. Pouliot, Buttermilk: Much more than a source of milk phospholipids, Animal Frontiers, Volume 4, Issue 2, April 2014, Pages 44–51.
Bron

6. Lopez C. 2011. Milk fat globules enveloped by their biological membrane: Unique colloidal assemblies with a specific composition and structure. Curr. Opin. Colloid Interface Sci.16:391–404.
Bron

7. Fuller K.L. , Kuhlenschmidt T.B., Kuhlenschmidt M.S., Jiménez-Flores R., Donovan S.M. 2013. Milk fat globule membrane isolated from buttermilk or whey cream and their lipid components inhibit infectivity of rotavirus in vitro. J. Dairy Sci.96:3488–3497.
Bron

8. Maldonado Galdeano C, Cazorla SI, Lemme Dumit JM, Vélez E, Perdigón G. Beneficial Effects of Probiotic Consumption on the Immune System. Ann Nutr Metab. 2019;74(2):115-124.
Bron

9. KUMAR, RAVINDER, et al. Natural and cultured buttermilk. Fermented milk and dairy products, 2015, S. 203-225.
Bron

10. Thompson DF, Saluja HS. Prophylaxis of migraine headaches with riboflavin: A systematic review. J Clin Pharm Ther. 2017 Aug;42(4):394-403. doi: 10.1111/jcpt.12548. Epub 2017 May 8. PMID: 28485121.
Bron

Waarom kun je me vertrouwen?

Wissenschftliche Untersuchung
Jäger R, Purpura M, Farmer S, Cash HA, Keller D. Probiotic Bacillus coagulans GBI-30, 6086 Improves Protein Absorption and Utilization. Probiotics Antimicrob Proteins. 2018 Dec;10(4):611-615.
Ga naar bron
Wissenschaftlicher Artikel
S. FuabMary, A. Augustin, Z. Shen, K. Ng, L. Sanguansri, S. Ajlounia. Bioaccessibility of curcuminoids in buttermilk in simulated gastrointestinal digestion models. Food Chemistry. Volume 179, 15 July 2015, Pages 52-59.
Ga naar bron
Klinische Studie
Conway V, Couture P, Gauthier SF, Pouliot Y, Lamarche B. Effect of buttermilk consumption on blood pressure in moderately hypercholesterolemic men and women. Nutrition. 2014 Jan;30(1):116-119.
Ga naar bron
Klinische Studie
Conway V, Couture P, Richard C, Gauthier SF, Pouliot Y, Lamarche B. Impact of buttermilk consumption on plasma lipids and surrogate markers of cholesterol homeostasis in men and women. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2013 Dec;23(12):1255-62.
Ga naar bron
Wissenschaftlicher Artikel
V. Conway, S.F. Gauthier, Y. Pouliot, Buttermilk: Much more than a source of milk phospholipids, Animal Frontiers, Volume 4, Issue 2, April 2014, Pages 44–51.
Ga naar bron
Wissenschaftlicher Artikel
Lopez C. 2011. Milk fat globules enveloped by their biological membrane: Unique colloidal assemblies with a specific composition and structure. Curr. Opin. Colloid Interface Sci.16:391–404.
Ga naar bron
Wissenschaftliche Untersuchung
Fuller K.L. , Kuhlenschmidt T.B., Kuhlenschmidt M.S., Jiménez-Flores R., Donovan S.M. 2013. Milk fat globule membrane isolated from buttermilk or whey cream and their lipid components inhibit infectivity of rotavirus in vitro. J. Dairy Sci.96:3488–3497.
Ga naar bron
Wissenschaftliche Untersuchung
Maldonado Galdeano C, Cazorla SI, Lemme Dumit JM, Vélez E, Perdigón G. Beneficial Effects of Probiotic Consumption on the Immune System. Ann Nutr Metab. 2019;74(2):115-124.
Ga naar bron
Wissenschaftlicher Artikel
KUMAR, RAVINDER, et al. Natural and cultured buttermilk. Fermented milk and dairy products, 2015, S. 203-225.
Ga naar bron
Klinische Studie
Thompson DF, Saluja HS. Prophylaxis of migraine headaches with riboflavin: A systematic review. J Clin Pharm Ther. 2017 Aug;42(4):394-403. doi: 10.1111/jcpt.12548. Epub 2017 May 8. PMID: 28485121.
Ga naar bron
Recensies