Kikkererwten: Alles wat je moet weten over de peulvrucht

Een plant die al meer dan 8.000 jaar gekweekt wordt: kikkererwten. Ook toen al werden de peulvruchten als een hoofdvoedsel beschouwd en kwamen ze in veel gerechten voor, vooral in het Oosten. Dat ze ook nu nog zo populair zijn, komt niet alleen door hun milde, nootachtige smaak.

Kikkererwten zijn echte alleskunners en kunnen in veel gerechten gebruikt worden. In dit artikel willen we je meer vertellen over deze bijzondere peulvrucht. We hebben de oorsprong, de eigenschappen en de ingrediënten van kikkererwten onder de loep genomen en de meest relevante vragen voor je beantwoord.

De belangrijkste feiten in het kort

• Kikkererwten zijn peulvruchten die al vele jaren een essentieel voedsel voor de mens zijn.
• Dankzij een verscheidenheid aan gezonde ingrediënten ondersteunen kikkererwten verschillende delen van ons lichaam. Deze ingrediënten omvatten vooral verschillende vitamines en een hoog eiwitgehalte.
• Een beetje voorzichtigheid is geboden met gedroogde, ongekookte kikkererwten. Deze vergen een langer bereidingsproces voor ze kunnen worden geconsumeerd.

Achtergrond: Wat zijn kikkererwten en waar zijn ze goed voor?

Kikkererwten hebben een lange geschiedenis. Ze zijn geschikt voor allerlei gerechten en kunnen ook gemakkelijk in verschillende stijlen van eten worden verwerkt. Je vindt alles over kikkererwten in de volgende rubrieken.

Wat zijn kikkererwten?

De grappige naam van de kikkererwt is afgeleid van het Latijnse woord “cicer”, dat “erwt” betekent. Omdat in het Latijn de “c” als een “k” wordt uitgesproken, werd “cicer” toen “kiker”. In het Oudhoogduits ontwikkelde deze term zich uiteindelijk tot het woord “kihhira”. Uiteindelijk werd het “kicher” en zo de huidige uitdrukking “kikkererwt”.

Andere bekende namen voor de kikkererwt zijn Kicher, Felderbse of Venuskicher. Net als erwten, bonen en linzen, behoort de kikkererwt tot de vlinderfamilie. Hoewel de kikkererwt als peulvrucht telt, is ze verrassend genoeg niet direct verwant met de erwt die we kennen. (1)

Een kikkererwtenplant kan een totale hoogte van een meter bereiken. De kruidachtige plant bestaat uit bloemen van ongeveer een centimeter groot, die een roodachtige, paarse, lila of witte kleur aannemen. De bladeren van de plant zijn geveerd. Kikkererwten kunnen ook hier in Duitsland verbouwd worden, maar ze komen meestal voor in warmere en drogere streken, waar ze beter gedijen.

Waar zijn kikkererwten van gemaakt?

Kikkererwten staan bekend om hun gezonde ingrediënten. Ze bestaan voor ongeveer een vijfde uit eiwit. Ze zijn ook rijk aan vezels, die de spijsvertering bevorderen. Hoewel kikkererwten een hoog caloriegehalte hebben van meer dan 300 kilocalorieën per 100 gram, zijn ze ook rijk aan vitaminen.

Tot de vitamines in kikkererwten behoren vitamine A, B, C en E. Ze zijn ook rijk aan voedingsvezels. De peulvrucht bevat ook de essentiële aminozuren lysine en threonine, die ons lichaam gebruikt om eiwitten op te bouwen. Verder bevatten kikkererwten een zekere hoeveelheid ijzer, zink als sporenelement en magnesium. (2)

Behalve de vele positieve ingrediënten zijn er ook een paar ongunstige. Hiertoe behoren bijvoorbeeld de voedingsvezel raffinose. Dit is een drievoudige suiker die gasvorming in de darm op gang kan brengen. Voor mensen met een gevoelige maag kunnen kikkererwten daarom winderigheid veroorzaken. De peulvrucht bevat ook een gifstof, maar die ontbindt bij het koken en is dus onschadelijk voor ons lichaam. Hierover later meer.

Waar komen kikkererwten

vandaan? Kikkererwten komen oorspronkelijk uit Turkije. De planten werden er meer dan 8.000 jaar geleden voor het eerst gekweekt. Vandaag de dag worden kikkererwten nog steeds vooral verbouwd in subtropische streken zoals Australië, maar vooral in oosterse landen zoals Turkije, Pakistan en India.

Vooral in het Oosten wordt de peulvrucht nog steeds als een hoofdvoedsel beschouwd en komt ze voor in bijna elke keuken daar. Ook in Duitsland wordt de kikkererwt gebruikt bij het koken en bakken. Maar omdat het hier te koud is voor de peulvrucht om te gedijen, wordt hij meestal ingevoerd uit warmere landen. Afgezien van de temperatuur stelt de plant echter weinig eisen en kan goed overweg met weinig water en verschillende bodems.

Wat kun je met kikkererwten doen?

Kikkererwten zijn heel veelzijdig en kunnen in allerlei gerechten gebruikt worden. De peulvrucht kan gebruikt worden als hoofdgerecht, als vleesvervanger of bij het bakken. In sommige gerechten wordt de kikkererwt ook als een bijzonder ingrediënt beschouwd. Kikkererwten zijn ook lekker als gezond tussendoortje.

Waarschijnlijk de bekendste manieren om kikkererwten te verwerken zijn hummus en falafel. De peulvrucht wordt ook vaak gebruikt in soepen en bulgur of couscous salades. Vooral in Azië worden kikkererwten ook gegeten bij curry’s. Omdat kikkererwten een hoog ijzergehalte hebben en dus als ideale vervanger voor vlees dienen, komen ze vaak voor in de veganistische en vegetarische keuken.

Hoe gezond zijn kikkererwten?

Uit de globaal beschreven ingrediënten in de vorige sectie kon je al opmaken dat kikkererwten een gezond voedingsmiddel zijn. Om je een meer gedetailleerd overzicht te geven, hebben we daarom alle voedingswaarden van gedroogde kikkererwten op een rijtje gezet.

(2)

Waarom moet je kikkererwten koken?

In de supermarkt vind je kikkererwten meestal in twee verschillende toestanden. Aan de ene kant zijn ze voorgekookt verkrijgbaar in een potje of blikje. Anderzijds kun je ze ook in hun rauwe, gedroogde staat kopen. Het laatste moet gekookt worden.

Kikkererwten bevatten het toxine fasine. Daarom zijn kikkererwten in hun rauwe staat giftig en kunnen ze ons lichaam schaden. Om dit te voorkomen moeten kikkererwten voor het eten gekookt worden, want het gif wordt in het hete water vernietigd, waardoor het veilig voor ons is om te eten. (3)

Waarom moeten kikkererwten geweekt worden?

Gedroogde kikkererwten vereisen een lange en betrekkelijk ingewikkelde bereiding. Voor je de kikkererwten kookt, moet je ze weken. Daarvoor heb je zoet water nodig en week je gedroogde kikkererwten acht tot twaalf uur. Grondig weken en spoelen kan het meeste van het toxine fasine verwijderen. Het weken verkort ook de kooktijd tot ongeveer één tot twee uur.

Wel moet je ervoor zorgen dat je het water van het weken weggiet en vers water gebruikt om te koken. Voor velen is deze inspanning echter te groot. Als je dezelfde mening bent toegedaan, kun je natuurlijk ook de andere variant uit de supermarkt gebruiken. Je vindt er ook de peulvrucht gekookt en ingemaakt in potten of blikken. Voor kikkererwten die al gekookt zijn, spoel je ze gewoon af in een zeef en laat je ze een beetje uitlekken voor je ze verder verwerkt.

Wanneer worden kikkererwten gekookt?

Na het weken zijn de kikkererwten klaar om gekookt te worden. Giet daartoe voldoende vers water in je pan om alle kikkererwten te bedekken. Stoof de peulvruchten dan op een laag vuur gedurende ongeveer 60 minuten.

Afhankelijk van wat je na het koken met de kikkererwten wilt doen, varieert de kooktijd. Voor soepen, stoofschotels en/of salades is 60 minuten voldoende. Maar als je daarna romige hummus met de kikkererwten wilt maken, is een langere kooktijd van ongeveer 90 minuten zinvol.

In het algemeen zijn kikkererwten gaar als je er met een mes gemakkelijk in kunt prikken. Net zoals je je gekookte aardappelen controleert. Als je een snelkookpan hebt, zijn de kikkererwten meestal na 20 tot 30 minuten door en door gaar.

Wanneer zijn kikkererwten slecht?

Zowel gedroogde kikkererwten als kikkererwten in blik zijn bijna onbeperkt houdbaar. Ze moeten in de verzegelde verpakking op een koele, luchtige en droge plaats bewaard worden. Eenmaal geopend moet je de kikkererwten echter tegen de aangegeven houdbaarheidsdatum opgebruiken.

Als je biologische kikkererwten wilt gebruiken, moet je ze goed bekijken voor je ze bereidt. In sommige gevallen kun je kleine wormholes vinden. Deze moeten niet gegeten worden, maar weggegooid. Als je je gedroogde kikkererwten al geweekt en gekookt hebt, kun je ze het beste in de koelkast bewaren en binnen vier dagen gebruiken.

In welk seizoen zijn kikkererwten verkrijgbaar?

Zoals we al weten, worden kikkererwten verbouwd in warmere en drogere landen. De meeste kikkererwten komen uit India, Turkije en Pakistan. In Duitse supermarkten vind je vooral producten uit het Middellandse Zeegebied, die meestal groter en beige van kleur zijn.

In India zelf zijn de kleinere kikkererwten beter verkrijgbaar. Omdat we in Duitsland de peulvruchten invoeren, hetzij voorgekookt in blikken en potten, hetzij in gedroogde vorm, zijn ze het hele jaar door verkrijgbaar in bijna alle supermarkten, Aziatische winkels en natuurvoedingswinkels. Kikkererwten hebben dus niet echt een seizoen.

Wat zijn de bekendste soorten kikkererwten?

Er zijn hoofdzakelijk drie verschillende soorten kikkererwten. Deze verschillen vooral in herkomst, grootte en kleur. Heel gewoon is de variëteit “Kabuli”, die vooral voorkomt in het Middellandse-Zeegebied en in Latijns-Amerika. De zaden van deze soort zijn middelgroot tot groot en hebben een beige kleur. Een andere variëteit is “Amethyst”.

Deze is vooral populair in Australië en heeft geen problemen met droogte. In tegenstelling tot de Kabuli zijn de zaden van de Amethyst tamelijk klein. Als laatste moet de variëteit “Desi” genoemd worden, die vooral in India erg populair is. De zaden zijn ook vrij klein en hebben een donkere tot zwarte kleur.

Waar zijn kikkererwten nog meer goed voor?

Behalve de vele gerechten die van kikkererwten kunnen worden bereid, is er nog een andere vorm van de peulvrucht. Van kikkererwten kan meel gemaakt worden. De naam hier is kikkererwtenmeel. Je kunt ook het kikkererwtenwater uit het blik verwerken, aquafaba genoemd.

Kikkererwtenmeel

Kikkererwtenmeel kan op dezelfde manier gebruikt worden als tarwe- of speltmeel. Maar omdat kikkererwten peulvruchten zijn, terwijl tarwe- en speltmeel zoete grassen zijn, is kikkererwtenmeel een ideaal glutenvrij alternatief.

Een ander pluspunt van kikkererwtenmeel is dat het geschikt is als bindmiddel. In de veganistische keuken kan kikkererwtenmeel gebruikt worden als vervanger van eieren, bijvoorbeeld. Slechts een eetlepel bloem en twee eetlepels water zijn nodig om een ei te vervangen. Je kunt kikkererwtenmeel al bereid kopen.

Het is echter ook mogelijk om je eigen meel te maken. Maal hiervoor gedroogde kikkererwten in een krachtige blender op de hoogste stand ongeveer een minuut. Voor het bereide meel geldt dezelfde waarschuwing als voor de gedroogde, hele kikkererwten: eet ze niet rauw! Je kunt het kikkererwtenmeel zowel om te bakken als om te koken gebruiken. Je moet er wel voor zorgen dat de kooktijd lang genoeg is om de giftige stoffen te laten afbreken.

Aquafaba

Behalve kikkererwtenmeel is er ook kikkererwtenwater. Dit is het vocht dat je in de ingemaakte kikkererwten vindt. Kikkererwtenwater wordt ook aquafaba genoemd en is, net als kikkererwtenmeel, een ideaal alternatief voor dierlijke producten.

De vloeistof is perfect als vervanger voor geklopt eiwit, bijvoorbeeld. Als je geen dierlijke producten in je baksels wilt gebruiken, maar toch heerlijke pannenkoeken of meringues wilt maken, kun je de aquafaba gewoon opkloppen als eiwitten, bij voorkeur met een keukenmachine of handmixer. Zorg er alleen voor dat het blik met de kikkererwten en het water op kamertemperatuur is. (4)

Wat zijn de positieve eigenschappen van kikkererwten?

Dankzij de vele gezonde voedingsstoffen die je in de tabel hierboven al gezien hebt, hebben kikkererwten over het algemeen een heel positief effect op ons lichaam (5). Hieronder hebben we de belangrijkste eigenschappen op een rijtje gezet.

• Eiwit: Door hun relatief hoge eiwitgehalte kunnen kikkererwten ervoor zorgen dat we voldoende eiwitten binnenkrijgen, zelfs als we een vegetarische of veganistische levensstijl volgen. (6)
• Voorkomen van ijzertekort: IJzer, dat vooral in dierlijke producten voorkomt, is ook een belangrijke factor voor ons lichaam. Kikkererwten kunnen echter ook dienen als een ideaal alternatief en goede eiwitbron voor veganisten en vegetariërs.
• Geen trek: Verschillende studies tonen aan dat kikkererwten onze bloedsuikerspiegel in evenwicht houden door ze laag te houden met behulp van spijsverteringsvezels. Dit leidt tot langdurige verzadiging en kan cravings stoppen.
• Botversterkend en conditiebevorderend: Dankzij de ingrediënten calcium en fosfor kunnen kikkererwten onze botten en tanden versterken. Bovendien heeft het magnesiumgehalte een positief effect op onze zenuwen en spieren.

Conclusie

Nu we kikkererwten onder de loep genomen hebben, weten we: Deze peulvruchten zijn inderdaad echte alleskunners. Ze kunnen in allerlei gerechten bereid worden en zijn het hele jaar door verkrijgbaar. Dankzij de vele voedingsstoffen zijn kikkererwten ook heel gezond en hebben ze een positief effect op ons lichaam. Bij het bereiden van gerechten is echter enige voorzichtigheid geboden.

Voordat kikkererwten gegeten kunnen worden, moeten ze lang geweekt en gekookt worden, zodat de giftige stoffen afbreken en we er zonder zorgen van kunnen genieten. We hopen dat het artikel al je vragen over deze bijzondere peulvrucht heeft kunnen beantwoorden, zodat je voorbereid bent op je volgende kikkererwten ervaring.

Beeldbron: Yuliia-Kononenko-97950384/ 123rf