
Een verhoogd cholesterolgehalte is een van de typische ziekten van de hedendaagse beschaving. Veel mensen hebben er last van en toch wordt het probleem vaak pas herkend als het risico op een secundaire ziekte al heel groot is. Hoe het cholesterolgehalte te verlagen is daarom een populaire vraag, op zijn laatst bij het volgende bezoek aan de dokter of bij een bloedafname.
Maar ook als preventieve maatregel voor een goede gezondheid en een sterk immuunsysteem is het van groot voordeel als je het principe van cholesterol kent en de mogelijkheden om het te verlagen. In dit artikel geven we je alle informatie die je nodig hebt om het cholesterolgehalte te begrijpen. Ook vind je hieronder 7 tips voor natuurlijke remedies die je cholesterol gemakkelijk verlagen.
De belangrijkste feiten in een notendop
- Een verhoogd cholesterolgehalte verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. (1) Omdat er meestal geen symptomen zijn(2), moet je je niveaus regelmatig door je huisarts laten controleren en bespreken of ze verlaagd moeten worden.
- Er zijn effectieve cholesterolverlagende medicijnen. (3) Maar ze worden vaak vroeg voorgeschreven(4), zijn vervelend en kunnen bijwerkingen hebben. (5) Daarom is het soms raadzaam natuurlijke middelen te gebruiken als alternatief of aanvulling.
- Een bewezen huismiddeltje dat je cholesterolgehalte verlaagt zijn plantaardige onverzadigde vetzuren in plaats van dierlijke vetten. Het is ook belangrijk om een gezond lichaamsgewicht te behouden en dus voldoende te bewegen en te sporten.(2)
Definitie: Wat is cholesterol?
Cholesterol is een zogenaamde lipide, d.w.z. een vetachtige stof die van vitaal belang is voor het menselijk organisme. (6) Het is nodig voor sommige stofwisselingsprocessen in de hersenen en is betrokken bij de vorming van vitamine D en enkele belangrijke hormonen, zoals oestrogenen en testosteron. (7)
Het menselijk lichaam produceert ongeveer driekwart van de cholesterol die het nodig heeft zelf. Anderzijds haalt het een kwart ervan uit voedsel. Omdat vetten niet in water oplosbaar zijn, verbindt het vette cholesterol in het bloed zich met eiwitten. Deze verbindingen, ook wel lipoproteïnen genoemd, kunnen er verschillend uitzien, afhankelijk van hoe groot het aandeel cholesterol is. In principe zijn er drie categorieën: VLDL (zeer lage dichtheid lipoproteïnen), LDL (lage dichtheid lipoproteïnen) en HDL (hoge dichtheid lipoproteïnen).
Cholesterol is belangrijk voor de mens. Maar het wordt ook gevaarlijk als hij er te veel van heeft. Daarom worden LDL verbindingen met een groot cholesterolgehalte “slechte cholesterol” genoemd. HDL verbindingen met een klein cholesterolgehalte worden daarentegen “goede cholesterol” genoemd. Dit betekent: LDL mag niet te hoog zijn, HDL niet te laag.
Achtergrond: Wat je moet weten over het verlagen van je cholesterolgehalte
Wat veroorzaakt een hoog cholesterolgehalte?
Een verhoogd cholesterolgehalte kan echter ook een andere reden hebben. Er zijn erfelijke stofwisselingsafwijkingen die ook lipometabole stoornissen kunnen veroorzaken. (10)
Wanneer moet ik mijn cholesterolgehalte verlagen?
Totaal cholesterol | LDL cholesterol | HDL cholesterol |
---|---|---|
ideaal: onder de 200 mg/dl | ideaal als je hartziekten/diabetes hebt: onder de 100 mg/dl | laag: onder de 40 mg/dl |
verhoogd: 200-239 mg/dl | ideaal als je een risico loopt: onder de 130 mg/dl | normaal: min. 40 mg/dl |
hoog: min. 240 mg/dl | ideaal als het gezond is: lager dan 160 mg/dl |
Er bestaat een risico op ziekte door een hoog cholesterolgehalte, vooral bij regelmatig roken, erfelijke cholesterolverhoging en vanaf de leeftijd van 45 voor mannen en 55 voor vrouwen. Daarom is het algemeen waar dat de cholesterolwaarde een heel individuele betekenis heeft. In elk geval moet je met je arts overleggen of je cholesterolgehalte echt een reden tot zorg is of niet. Deze tabel is slechts een leidraad. (11)
Hoe meet ik mijn cholesterol?
- Snelle thuistest: Dit is de eenvoudigste optie. Eenmaal gekocht is hij altijd gebruiksklaar en gemakkelijk te bedienen. Het is echter vaak onnauwkeurig omdat er verschillende waarden voor cholesterolgehalte zijn en die moeten heel individueel geïnterpreteerd worden.
- Cholesteroltest in de apotheek: Sommige apotheken bieden ook cholesteroltesten aan. Ter plekke wordt een kleine hoeveelheid bloed afgenomen, meestal uit de vingers, en dan direct gemeten. Ook deze resultaten kunnen erg onnauwkeurig zijn.
- Bloedafname bij je huisarts: Dit is de veiligste optie. In dit geval zal je huisarts je bloed afnemen en dan je bloedlipiden in detail onderzoeken. Het kan een paar dagen duren voor de resultaten beschikbaar zijn, maar op deze manier kunnen mogelijke maatregelen meteen besproken worden.
Als je merkt dat je cholesterolgehalte op een van deze drie manieren hoog is, is het altijd een goed idee je arts te raadplegen. Een hoog cholesterolgehalte vertoont aanvankelijk geen symptomen(2), maar op lange termijn kan het tot ernstige gezondheidsproblemen leiden. (4) Daarom is het belangrijk je peil regelmatig te controleren, ongeveer om de vijf jaar.
Waarom moet ik mijn cholesterol verlagen?
De reden hiervoor is dat LDL cholesterol zich kan ophopen op de binnenwanden van je slagaders en ze verstoppen. Het gevolg zou arteriële verkalking zijn. Daarom zijn artsen vaak geneigd in een vroeg stadium medicijnen voor te schrijven. Maar volgens een studie van het universitair ziekenhuis in Jena zijn er ook gevaren aan verbonden. (4)
Bovendien kunnen medicijnen altijd bijwerkingen hebben of intoleranties opwekken. (12) Om een langdurige therapie met ernstige gevolgen te voorkomen, is het dus zinvol om je cholesterolgehalte van meet af aan laag te houden.
Wat zijn de mogelijkheden om mijn cholesterol te verlagen?
Het is belangrijk dat je niet te veel dierlijk vet eet. Dit alleen al kan soms tot een aanzienlijke verlaging van het cholesterolgehalte leiden. In plaats daarvan worden onverzadigde vetzuren, vezels en het vermijden van nicotine aanbevolen.
Als je nog steeds niet het gewenste cholesterolgehalte bereikt, zijn er ook medicijnen die kunnen helpen. Dit geldt vooral voor erfelijke verhoging van het cholesterolgehalte. De meest gebruikte cholesterolverlagers zijn statines.
Als alternatief zijn er de zogenaamde PCSK9 remmers(1) of de anionenwisselaars(2).
Hoe snel kan ik mijn cholesterol verlagen?
Wat moet ik vermijden om mijn cholesterol te verlagen?
Merk echter op dat je lichaam ook zelf cholesterol aanmaakt. Het eenvoudig vermijden van dierlijke vetten heeft niet automatisch een verlagend effect op je cholesterolhuishouding. (14)
Behalve dat kun je ook je cholesterolgehalte onder controle houden door de hoeveelheid koolhydraten die je eet te verminderen. Als het bijvoorbeeld om brood of pasta gaat, kun je het beste overschakelen op de vezelrijke volkoren soorten. Ze zijn gezond en vullen je snel. Je kunt ook suikervrije dranken drinken en je alcoholgebruik verminderen. (9)
Welke natuurlijke middelen verlagen het cholesterolgehalte?
Natuurlijke cholesterolverlagers | Voorbeelden |
---|---|
Onverzadigde vetzuren | veel aanwezig in noten, avocado’s, plantaardige oliën en vis(2) |
Voedingsvezels | veel aanwezig in groenten, salade, fruit en volle granen(2) |
Peulvruchten | Erwten, Bonen en linzen(15) |
Haver | Havermout en haverzemelen(16) |
Sport en lichaamsbeweging | Yoga, joggen en wandelen(2) |
Toch moet je bedenken dat het menselijk lichaam ook zijn eigen cholesterol produceert, dus de voedingsmiddelen die je eet hebben maar een beperkt effect op je cholesterolgehalte. Vooral als je erfelijk een verhoogd cholesterol hebt, gelden andere regels en kunnen deze huismiddeltjes niet veel uithalen. Andere benaderingen van hoog cholesterol vanuit de natuurgeneeskunde zijn de traditionele Chinese geneeskunde en homeopathie. De doeltreffendheid ervan is echter niet bewezen(17).
Cholesterol verlagen: 7 tips voor een natuurlijk gezond cholesterolgehalte zonder medicijnen
Cholesterolverlagende medicijnen behoren wereldwijd tot de best verkochte medicijnen. Maar tabletten, injecties en injectiespuiten zijn niet alleen vervelend, ze hebben vaak ook vervelende bijwerkingen, zoals diabetes en spierpijn. Intussen zijn er zeer effectieve medicijnen tegen cholesterol(3) en het is belangrijk dat je niet lichtvaardig omgaat met een hoog cholesterolgehalte. Daarnaast, of als preventieve maatregel tegen hoge cholesterol, is het nog steeds raadzaam je levensstijl aan te passen. (13)
Omdat preparaten zoals capsules uit de drogist niet altijd veilig werken en vaak duur zijn, hebben we hieronder onze 7 favoriete huismiddeltjes om het cholesterolgehalte te verlagen op een rijtje gezet. Want er kan ook veel gedaan worden op het gebied van de voedingsgeneeskunde! (14) Voordat je je eetpatroon radicaal verandert, kun je er het beste met een voedingsdeskundige of arts over praten.
Tip 1: Verlaag je cholesterolgehalte met behulp van oliën
Je cholesterolgehalte verlagen zonder medicijnen is mogelijk met sommige oliën, bijvoorbeeld. Het bijzondere eraan zijn de onverzadigde vetzuren.
Je vindt het in olijfolie, maar ook in koolzaad- en lijnzaadolie. Walnootolie en tarwekiemolie zijn ook gezond, hoewel gezegd wordt dat tarwekiemolie extra goed werkt in combinatie met lijnzaadolie. (9)
Tip 2: Veel vezels voor een laag cholesterolgehalte
Vezels kunnen je cholesterolgehalte verlagen omdat ze ervoor zorgen dat cholesterol door het lichaam wordt verbruikt en uitgescheiden. Ze zijn ook fundamenteel belangrijk voor een goede spijsvertering. Ze komen voor in plantaardig voedsel, zoals vers fruit, groenten en granen. (4) Verander
je dieet niet van de ene dag op de andere volledig. Je lichaam zal waarschijnlijk enige tijd nodig hebben om eraan te wennen. Je moet er ook voor zorgen dat je altijd voldoende drinkt. (4)
De Duitse voedingsvereniging beveelt 30 gram voedingsvezels per dag aan. (4) Als je genoeg krijgt van groenten en fruit, kun je ook peulvruchten proberen, zoals bonen en erwten. Of probeer haverproducten, die ook vezelrijk zijn.
Tip 3: Een handvol walnoten tegen hoog cholesterol
Veel noten en amandelen zijn niet alleen een lekker tussendoortje, ze zijn ook een natuurlijke manier om het cholesterolgehalte te verlagen. Ze bevatten ook een grote hoeveelheid onverzadigde vetzuren. Volgens een studie van de Universiteit van München kan 43 gram walnoten per dag, wat overeenkomt met ongeveer een handvol, het slechte cholesterolgehalte al met vijf procent verlagen. (18) Pistachenoten, hazelnoten, macadamia’s, pijnboompitten, cashewnoten, pompoenpitten en zonnebloempitten zijn ook aan te bevelen. (9)
Tip 4: Verlaag het cholesterolgehalte met groene thee
Om het cholesterolgehalte laag te houden of te verlagen, moet je over het algemeen veel drinken, en gezond drinken! Dit betekent dat je twee liter suikervrije vloeistof per dag moet drinken, bij voorkeur water. Het is ook het beste om alcohol zo veel mogelijk te vermijden en niet meer dan drie koppen zwarte koffie per dag te drinken. (9)
Groene thee wordt als bijzonder gezond voor de cholesterolhuishouding beschouwd. (19) Volgens een studie van de Vanderbilt Universiteit treedt een cholesterolverlagend effect op vanaf zeven kopjes per dag. (20) Ook hier vermijd je bij voorkeur zoetsuiker. (9)
Tip 5: Verlaag je cholesterol met de juiste specerijen
Een natuurlijke truc om je cholesterol te verlagen is bij het koken de juiste specerijen te kiezen. Knoflook, bijvoorbeeld, is een bekend middel tegen hoog cholesterol. Het verlagende effect zou optreden na twee maanden gebruik. (21)
Als een veelzijdig natuurlijk middel kan gember ook helpen het cholesterolgehalte te verlagen. Het is belangrijk op te merken dat je niet meer dan twee gram per dag moet nemen, anders verliest het zijn effect. (22) Een soortgelijk effect wordt soms toegeschreven aan kurkuma, hoewel het effect ervan omstreden is. (23)
Tip 6: Verlaag je cholesterol met lichaamsbeweging
Lichaamsbeweging is een andere manier om je cholesterol te verlagen zonder medicijnen. Als je regelmatig beweegt, verbeter je je suikermetabolisme door calorieën te verbranden. Om te beginnen is het belangrijk dat je elke dag gewoon een paar stappen loopt. (24)
Ten tweede moet je je echt meerdere keren per week in het zweet werken. (25) Je zou bijvoorbeeld kunnen gaan joggen of gewoon wat gymnastiek doen. Ook yoga of Qigong, een Chinese vorm van lichaamsbeweging, kan je helpen om stress te verlichten en je wat te ontspannen.
Tip 7: Verlaag je cholesterol door een gezond gewicht te behouden
Een heel belangrijk aspect van het verlagen van je cholesterol is het behouden van een gezond gewicht. Als je overgewicht hebt, zijn er veel manieren om ervan af te komen. Je kunt ook je dieet veranderen en je suikerinname verminderen. Je moet ook koolhydraten en fast food vermijden. (13)
Een populaire manier om gezonder te eten en tegelijk gewicht te verliezen is over te schakelen op vegetarische en veganistische voeding(26). Diëten of vasten is de meer drastische optie. Natuurlijk kun je ook afvallen door veel te bewegen en te sporten. (13)
Conclusie
Een hoog cholesterolgehalte is gevaarlijk omdat het het risico op een beroerte en een hartaanval verhoogt. Of je cholesterolgehalte al dan niet te hoog is hangt af van je persoonlijke situatie. Bij twijfel kun je het beste met je arts praten. Medicatie wordt vaak voorgeschreven voor een hoog cholesterolgehalte.
Daarnaast, of als een natuurlijk alternatief voor jou voldoende is, zijn een gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging belangrijk. Zo moet je bijvoorbeeld dierlijke vetten vermijden en in plaats daarvan onverzadigde plantaardige oliën gebruiken. Regelmatige lichaamsbeweging helpt ook zwaarlijvigheid voorkomen, wat ook het cholesterolgehalte kan verlagen.
Beeldbron: Pascal silviarita/ pixabay
Referenties (26)
1.
Nozue T. Lipid Lowering Therapy and Circulating PCSK9 Concentration. J Atheroscler Thromb. 2017 Sep 1;24(9):895-907. doi: 10.5551/jat.RV17012. Epub 2017 Aug 14. PMID: 28804094; PMCID: PMC5587514.
Bron
2.
patientenstudien.de: Studieninteresse
Cholesterinerhöhung.
Bron
3.
aerztezeitung.de: Tag des Cholesterins: Eine geballte Dosis Fakten gegen die "Cholesterin-Lüge". Dr. Thomas Meißner, 23.06.2017.
Bron
4.
landeszentrum-bw.de: Ballaststoffe - alles andere als Ballast. Sarah Bachmann, 03.2019.
Bron
5.
Narwal V, Deswal R, Batra B, Kalra V, Hooda R, Sharma M, Rana JS. Cholesterol biosensors: A review. Steroids. 2019 Mar;143:6-17. doi: 10.1016/j.steroids.2018.12.003. Epub 2018 Dec 10. PMID: 30543816.
Bron
6.
Luo J, Yang H, Song BL. Mechanisms and regulation of cholesterol homeostasis. Nat Rev Mol Cell Biol. 2020 Apr;21(4):225-245. doi: 10.1038/s41580-019-0190-7. Epub 2019 Dec 17. PMID: 31848472.
Bron
7.
Cortes VA, Busso D, Maiz A, Arteaga A, Nervi F, Rigotti A. Physiological and pathological implications of cholesterol. Front Biosci (Landmark Ed). 2014 Jan 1;19:416-28. doi: 10.2741/4216. PMID: 24389193.
Bron
8.
José Paulo Araújo, Fernando Friões, Ana Azevedo, Patrícia Lourenço, Francisco Rocha-Gonçalves, António Ferreira, Paulo Bettencourt. Cholesterol — A marker of nutritional status in mild to moderate heart failure. International Journal of Cardiology. 2008;129(1):65-68. doi:10.1016/j.ijcard.2007.05.026.
Bron
9.
ndr.de: Die Ernährungs-Docs: Therapie bei Fettstoffwechselstörungen (Dyslipidämien), 13.01.2019.
Bron
10.
Willer CJ, Schmidt EM, Sengupta S et al. Global Lipids Genetics Consortium. Discovery and refinement of loci associated with lipid levels. Nat Genet. 2013 Nov;45(11):1274-1283. doi: 10.1038/ng.2797. Epub 2013 Oct 6. PMID: 24097068; PMCID: PMC3838666.
Bron
11.
dge.de: Cholesterol im Blut.
Bron
12.
medizin.uni-tuebingen.de: LDL-Cholesterin Studie.
Bron
13.
Sandra Maria Lima Ribeiro, Silmara dos Santos Luz, Rita de Cássia Aquino. The Role of Nutrition and Physical Activity in Cholesterol and Aging. Clinics in Geriatric Medicine. 2015;31(3):401-416. doi:10.1016/j.cger.2015.04.010.
Bron
14.
Grundy SM. Does Dietary Cholesterol Matter? Curr Atheroscler Rep. 2016 Nov;18(11):68. doi: 10.1007/s11883-016-0615-0. PMID: 27739004.
Bron
15.
Marinangeli CPF, Curran J, Barr SI, Slavin J, Puri S, Swaminathan S, Tapsell L, Patterson CA. Enhancing nutrition with pulses: defining a recommended serving size for adults. Nutr Rev. 2017 Dec 1;75(12):990-1006. doi: 10.1093/nutrit/nux058. PMID: 29202192; PMCID: PMC5914352.
Bron
16.
Grundy MM, Fardet A, Tosh SM, Rich GT, Wilde PJ. Processing of oat: the impact on oat's cholesterol lowering effect. Food Funct. 2018 Mar 1;9(3):1328-1343. doi: 10.1039/c7fo02006f. Epub 2018 Feb 12. PMID: 29431835; PMCID: PMC5885279.
Bron
17.
Wang D, Hiebl V, Xu T, Ladurner A, Atanasov AG, Heiss EH, Dirsch VM. Impact of natural products on the cholesterol transporter ABCA1. J Ethnopharmacol. 2020 Mar 1;249:112444. doi: 10.1016/j.jep.2019.112444. Epub 2019 Dec 2. PMID: 31805338.
Bron
18.
Bamberger C, Rossmeier A, Lechner K, Wu L, Waldmann E, Stark RG, Altenhofer J, Henze K, Parhofer KG. A Walnut-Enriched Diet Reduces Lipids in Healthy Caucasian Subjects, Independent of Recommended Macronutrient Replacement and Time Point of Consumption: a Prospective, Randomized, Controlled Trial. Nutrients. 2017;9(10):1097. doi:10.3390/nu9101097.
Bron
19.
Xu R, Yang K, Li S, Dai M, Chen G. Effect of green tea consumption on blood lipids: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Nutr J. 2020 May 20;19(1):48. doi: 10.1186/s12937-020-00557-5. PMID: 32434539; PMCID: PMC7240975.
Bron
20.
rp-online.de: Studie: Grüner und schwarzer Tee reduziert Cholesterin, 24.06.2003.
Bron
21.
Ried K, Toben C, Fakler P. Effect of garlic on serum lipids: an updated meta-analysis. Nutr Rev. 2013 May;71(5):282-99. doi: 10.1111/nure.12012. Epub 2013 Mar 7. PMID: 23590705.
Bron
22.
Pourmasoumi M, Hadi A, Rafie N, Najafgholizadeh A, Mohammadi H, Rouhanid MH. The effect of ginger supplementation on lipid profile: A systematic review and meta-analysis of clinical trials. Phytomedicine. 2018;43:28-36.
Bron
23.
verbraucherzentrale.de: Kurkuma - eine Pflanze für alle Fälle?, 20.01.2021.
Bron
24.
Mann S, Beedie C, Jimenez A. Differential effects of aerobic exercise, resistance training and combined exercise modalities on cholesterol and the lipid profile: review, synthesis and recommendations. Sports Med. 2014 Feb;44(2):211-21. doi: 10.1007/s40279-013-0110-5. PMID: 24174305; PMCID: PMC3906547.
Bron
25.
Cho AR, Moon JY, Kim S, An KY, Oh M, Jeon JY, Jung DH, Choi MH, Lee JW. Effects of alternate day fasting and exercise on cholesterol metabolism in overweight or obese adults: A pilot randomized controlled trial. Metabolism. 2019 Apr;93:52-60. doi: 10.1016/j.metabol.2019.01.002. Epub 2019 Jan 4. PMID: 30615947.
Bron
26.
Craig WJ. Nutrition concerns and health effects of vegetarian diets. Nutr Clin Pract. 2010 Dec;25(6):613-20. doi: 10.1177/0884533610385707. PMID: 21139125.
Bron